Witamina PP - co to, na co, właściwości i skutki uboczne

Witamina PP to jedna z nielicznych witamin, która jeszcze do niedawna wydawana była wyłącznie za zgodą lekarza – na receptę. Mimo tego, że w ostatnim czasie się to zmieniło, to nie zmieniły się jej właściwości, które mogą być zarówno zbawienne, jak i… groźne.

Wspólnie z magister farmacji Iloną Krzak przedstawimy najważniejsze informacje o witaminie PP i odpowiemy na pytanie, dlaczego większość preparatów, która Ci jej dostarcza, jest na receptę.

Skóra, włosy, paznokcie: Glow Stories

Wesprzyj prawidłowy stan skóry, włosów i paznokci i ochroń komórki przed stresem oksydacyjnym!

Sprawdź cenę

Glow Stories to formuła aktywnych składników, które zostały starannie dobrane wedle najnowszych badań naukowych. Znajdziesz w nich biotynę, cynk i miedź pielęgnujące zdrowie włosów i promiennej cery. Ponadto cynk jest odpowiedzialny także za zachowanie zdrowych paznokci. Mądra suplementacja zadba o Twoje piękno od środka.

Julia Skrajda, dietetyk kliniczny

Sprawdź cenę

Zobacz też:

• Witamina B1
• Witamina B2
• Witamina B3 (niacyna)
• Witamina B5 (kwas pantotenowy)
• Witamina B6
• Witamina B7 (biotyna)
• Witamina B9 (kwas foliowy)
• Witamina B12
• Witamina C
• Witamina A
• Witamina D3
• Witamina E
• Witamina K

Co to jest witamina PP?

Witamina PP (B3) to jedna z witamin z grupy B. Jest niezbędnym składnikiem odżywczym, który wpływa na prawidłowe funkcjonowania organizmu. Witamina PP odgrywa kluczową rolę w wielu funkcjach biologicznych, między innymi w procesach metabolicznych, jak produkcja energii czy synteza kwasów tłuszczowych .

Witamina PP wspomaga też zdrowie układu nerwowego i pokarmowego, skóry, a także jest niezbędna do regeneracji komórek. Jej niedobór może prowadzić do pelagry, choroby charakteryzującej się zaburzeniami skórnymi, biegunką i demencją .

Witamina PP naturalnie występuje w wielu produktach spożywczych, takich jak mięso, ryby, jajka, zboża, warzywa strączkowe czy nasiona .

Jak inaczej nazywa się witamina PP?

Witamina PP nazywana jest też witaminą B3 lub niacyną. To drugie określenie odnosi się do dwóch związków chemicznych, które są formami samej niacyny – kwasu nikotynowego i nikotynamidu. Z kolei nazwa witamina PP nawiązuje do choroby, której przyczyną jest niedobór niacyny – pelagry (poczytasz o niej poniżej).

W przypadku określenia „witamina B3” już nie ma żadnej ciekawej historii – to po prostu trzecia witamina z grupy B.

Witamina PP – właściwości i działanie

Ciekawa historia nazewnictwa to jedno, a właściwości to drugie. Witamina PP zdaje jednak egzamin w obu aspektach – jej działanie jest kluczowe dla prawidłowego funkcjonowania organizmu.

Na co jest witamina PP – rola w organizmie:

Produkcja energii

Witamina PP jest nieodłącznym składnikiem wielu enzymów zaangażowanych w produkcję ATP – podstawowego „paliwa” dla komórek. ATP, czyli adenozynotrifosforan, jest molekułą, która magazynuje i dostarcza energię niezbędną do funkcjonowania wszystkich komórek w organizmie .

Niacyna wspomaga przemianę węglowodanów, tłuszczów i białek w energię. Bierze udział w reakcjach biochemicznych, które umożliwiają wykorzystanie tych makroskładników pokarmowych jako źródła energii. Ich przetwarzanie jest fundamentalne dla prawidłowego funkcjonowania wszystkich układów w ciele .

Zdrowie układu nerwowego

Witamina PP bierze udział w produkcji wielu kluczowych neuroprzekaźników, takich jak serotonina, które są niezbędne do prawidłowego funkcjonowania mózgu i układu nerwowego. Neuroprzekaźniki te wpływają na liczne aspekty zdrowia psychicznego, w tym nastrój, sen, apetyt i ogólne samopoczucie .

Niedobory niacyny mogą prowadzić do rozwoju niewydolności neurologicznej, która może objawiać się depresją, zmęczeniem, apatią, pogorszeniem zdolności poznawczych i problemami z koncentracją .

Zdrowie skóry

Witamina PP (niacynamid) jest często wykorzystywana w kosmetykach do pielęgnacji skóry. Jako kluczowy składnik wielu enzymów, wpływa na metabolizm komórek cery, pomagając w utrzymaniu jej zdrowego i ładnego wyglądu .

Stosowanie niacynamidu wzmacniania barierę skórną, zwiększa produkcję kolagenu (który poprawia elastyczność skóry), a także zapobiega utracie wody, co pomaga utrzymać odpowiedni poziom nawilżenia .

Dodatkowo witamina PP wspiera leczenie różnych problemów skórnych. Może zmniejszać trądzik, zaczerwienienia, a nawet objawy związane ze starzeniem, jak zmarszczki. Badania sugerują też, że może pomagać w ochronie skóry przed szkodliwym działaniem słońca (promieniowania UV) .

Regeneracja komórek

Witamina PP bierze udział w tworzeniu DNA i jest istotna dla podziału komórkowego, co wpływa na procesy regeneracyjne. Zachowanie zdrowego DNA jest ważne dla naprawy komórek i zapobiegania uszkodzeniom, które mogłyby prowadzić do problemów zdrowotnych .

Niacyna pomaga również w produkcji czerwonych krwinek, które są niezbędne do dostarczania tlenu do wszystkich komórek w ciele. Odpowiednie stężenie witaminy PP w organizmie sprawia, że komórki są lepiej odżywione, co umożliwia efektywniejszą regenerację .

Wspiera pracę serca

Witamina PP skutecznie reguluje poziomy cholesterolu, co sprawia, że pełni ważną rolę w prewencji chorób serca. Potrafi obniżyć poziom „złego” cholesterolu LDL, podwyższa stężenie „dobrego” cholesterolu HDL i redukuje poziom trójglicerydów we krwi .

Działanie to sprzyja ochronie naczyń krwionośnych przed zatorami i tworzeniem się blaszek cholesterolowych, co zmniejsza ryzyko wystąpienia chorób sercowo-naczyniowych, takich jak miażdżyca.

Witamina PP pomaga również w regulacji ciśnienia krwi – przekłada się to na zmniejszenie ryzyka nadciśnienia, które jest jednym z głównych czynników mogących prowadzić do chorób serca .

Dzienne zapotrzebowanie na witaminę PP

Dzienne zapotrzebowanie na witaminę PP jest zależne od wieku. Zmienia się też w czasie ciąży i podczas karmienia piersią, kiedy to szczególnie trzeba zadbać o prawidłowe stężenie składników odżywczych w organizmie. Jak prezentują się normy dla populacji Polski?

Zapotrzebowanie na witaminę PP w czasie ciąży rośnie do 18 mg dziennie, a w przypadku okresu karmienia piersią jest 1 mg niższe wynosząc 17 mg dziennie.

Gdzie występuje witamina PP – źródła w diecie

Witaminę PP bez trudu możesz znaleźć w wielu różnych źródłach pożywienia. Występuje zarówno w produktach pochodzenia roślinnego, jak i zwierzęcego. Jakie są dobre źródła witaminy PP w diecie ?

• Mięso. Mięso – drobiowe, cielęce, wołowe, wieprzowe – jest znakomitym źródłem niacyny.
• Ryby. Wiele gatunków ryb, zwłaszcza tłustych ryb morskich takich jak łosoś, tuńczyk i sardele, to bogate źródła niacyny.
• Zboża. Wiele zbożowych produktów spożywczych, jak pełnoziarniste pieczywo, makaron czy fortyfikowane płatki śniadaniowe zawiera niacynę.
• Warzywa strączkowe. Różnego rodzaju fasole, groszek czy soczewica są naturalnymi źródłami witaminy PP, co czyni je atrakcyjnym wyborem dla osób na diecie roślinnej.
• Nasiona. Nasiona, takie jak nasiona słonecznika czy dyni, są bogate w niacynę i mogą być smacznym dodatkiem do wielu potraw.

W czym jest witamina PP – tabela

Niedobór witaminy PP

Niedobór witaminy PP jest rzadko spotykany, ale może prowadzić do poważnych problemów zdrowotnych. Możliwe przyczyny tego stanu obejmują niezdrową dietę, choroby przewodu pokarmowego i nadmierne spożycie alkoholu.

• Niewłaściwa dieta. Dieta uboga w witaminę PP, np. zbyt mało produktów pełnoziarnistych, mięsa czy ryb w jadłospisie, może prowadzić do jej niedoboru. Jest to szczególnie powszechne w krajach rozwijających się, gdzie głównym pokarmem nierzadko są kukurydza lub proso .
• Choroby przewodu pokarmowego. Schorzenia przewodu pokarmowego takie jak choroba Crohna i celiakia mogą utrudniać przyswajanie witamin, w tym witaminy PP, co może skutkować jej niedoborem .
• Nadmierna konsumpcja alkoholu. Nadużywanie napojów wyskokowych może prowadzić do zahamowania wchłaniania i zwiększonego wydalania witaminy PP z organizmu, co naraża na ryzyko jej niedoboru .

Jakie są objawy niedoboru witaminy PP?

Niedobór witaminy PP może prowadzić do poważnych objawów zdrowotnych. Symptomy te nierzadko są różnorodne, ale najczęściej obejmują problemy skórne i psychiczne oraz zaburzenia ze strony układu pokarmowego.

Problemy skórne

Jednym z charakterystycznych objawów niedoboru witaminy PP są zmiany skórne. Niedostateczna ilość niacyny w organizmie może sprawić, że skóra stanie się szorstka, sucha, a także łuszcząca się – szczególnie w narażonych na słońce obszarach ciała. Możliwe są również rozległe wysypki, które nie ustępują pomimo stosowania typowych leków .

Zaburzenia układu pokarmowego

Niacyna odgrywa kluczową rolę w przemianie materii, dlatego niedobór tej witaminy może skutkować różnymi problemami z układem pokarmowym. Objawy te mogą obejmować utratę apetytu, nudności, biegunkę czy bóle brzucha .

Problemy psychiczne

Nieodpowiednia ilość witaminy PP w organizmie może prowadzić do różnych zaburzeń psychicznych. W skrajnych przypadkach niedobór niacyny może nawet powodować demencję i objawy podobne do schizofrenii. Powszechniejsze są jednak stany depresyjne, apatia oraz zmęczenie .

Choroba powodowana niedoborem witaminy PP – pelagra

Choroba, która jest bezpośrednio związana z niedoborem witaminy PP to pelagra. Schorzenie to było kiedyś dość powszechne, szczególnie w rejonach, gdzie dietę stanowił niemalże wyłącznie pokarm na bazie kukurydzy. W dzisiejszych czasach pelagra jest stosunkowo rzadka, szczególnie w krajach rozwiniętych, ale nadal pojawia się w niektórych regionach świata .

Pelagra objawia się tzw. trójką „D” – dermatitis, diarrhoea, dementia, co w języku polskim oznacza kolejno zapalenie skóry, biegunkę i demencję. Pacjenci z pelagrą mają charakterystyczne zmiany skórne, zaburzenia trawienia, a w zaawansowanym stanie choroby mogą wystąpić poważne problemy neurologiczne .

Leczenie pelagry najczęściej opiera się na przyjmowaniu dużych dawek niacyny, a także korygowaniu niedoborów innych składników odżywczych. Odpowiednia i szybka opieka medyczna może sprawić, że chory zostanie zupełnie wyleczony z pelagry, a wszystkie objawy ustąpią.

Nadmiar witaminy PP

Nadmiar witaminy PP zwykle wynika ze zbyt dużego spożycia suplementów diety lub leków zawierających tę witaminę. Niacyna jest witaminą rozpuszczalną w wodzie, co oznacza, że organizm jest w stanie wydalić jej nadmiar z moczem. Jednak przy znacząco zwiększonym spożyciu, przekraczającym zalecane dzienne dawki, może dojść do zatrucia .

Nadmiar witaminy PP często obserwuje się wśród osób, które nierozsądnie stosują wysokie dawki niacyny w celu leczenia określonych stanów zdrowotnych, takich jak wysoki poziom cholesterolu.

Warto podkreślić, że naturalne źródła niacyny zwykle nie doprowadzą do nadmiaru, gdyż zawartość witaminy PP w spożywanych pokarmach jest na bezpiecznym poziomie.

Jakie są objawy nadmiaru witaminy PP?

Nadmiar witaminy PP może prowadzić do szeregu nieprzyjemnych symptomów. Skutki przedawkowania obejmują między innymi zaczerwienienie skóry, bóle i zawroty głowy, a także problemy z trawieniem.

Witamina PP – suplementacja

Suplementacja witaminy PP zarezerwowana jest dla bardzo ograniczonej grupy osób. Większość z nas dostarcza odpowiednie ilości tej witaminy z dietą. Co więcej, nierozsądna suplementacja niacyny może być nawet groźna dla zdrowia.

Dlaczego witamina PP jest na receptę?

Witamina PP jest na receptę, ponieważ niektóre badania sugerują, że niewłaściwie stosowana może prowadzić do uszkodzenia wątroby, niedociśnienia, a także skutkować wrzodami żołądka. Co więcej, niacyna może też zaostrzać alergie, choroby pęcherzyka żółciowego i problemy tarczycowe .

Mimo tego na rynku dostępne jest kilka preparatów z witaminą PP w formie suplementu diety bez recepty. Środki te powinny być jednak przyjmowane wyłącznie pod okiem lekarza, po uprzednio przeprowadzonym wywiadzie.

Przeciwwskazania do stosowania witaminy PP

Witamina B3 jest niezbędna dla funkcjonowania organizmu, jednak nie każdy może ją przyjmować w formie suplementu. Istnieją określone przeciwwskazania do suplementacji niacyny, które należy uwzględnić przed rozpoczęciem jej stosowania. Jakie?

• Choroby wątroby. Osoby z chorobami wątroby powinny unikać suplementacji niacyny bez wcześniejszej konsultacji z lekarzem. Witamina PP jest metabolizowana przez wątrobę, dlatego w dużych dawkach może prowadzić do uszkodzenia tego narządu .
• Zaburzenia żołądkowo-jelitowe. Witamina PP może zaostrzyć objawy schorzeń, takich jak wrzody żołądka i jelit, dlatego osoby z tymi problemami powinny zachować ostrożność przy suplementacji niacyną .
• Schorzenia tarczycy. Witamina PP może wpływać na poziom hormonów tarczycy, co wiąże się z dostosowaniem dawki leków u osób, które mają problemy z tym narządem .
• Dna moczanowa. Niacyna może podwyższać poziom kwasu moczowego w organizmie, co może prowadzić do problemów zdrowotnych u osób z dną moczanową .
• Cukrzyca. Mimo że niacyna może przynieść korzyści w leczeniu wysokiego cholesterolu, może ona również zwiększyć poziom cukru we krwi, zagrażając pacjentom chorym na cukrzycę .

Interakcje witaminy PP z lekami

Witamina PP w formie leku czy suplementu diety może wchodzić w reakcje z niektórymi preparatami. O jakich środkach mowa?

Witamina PP może wchodzić w interakcję z :

• lekami przeciwzakrzepowymi,
• lekami na nadciśnienie,
• lekami na cukrzycę,
• cynkiem,
• statynami,
• chromem,
• allopurinolem.

Witamina PP – skutki uboczne

Podobnie jak większość suplementów diety, witamina PP, także może powodować pewne skutki uboczne. Najbardziej typowe jest uczucie ciepła i zaczerwienienie skóry, które zazwyczaj pojawiają się w ciągu pierwszych kilku tygodni stosowania niacyny .

Inne skutki uboczne mogą obejmować mdłości, wymioty, ból brzucha, a w niektórych przypadkach bóle i zawroty głowy. Wysokie dawki witaminy PP mogą też „zaskoczyć” układ trawienny, powodując problemy takie jak zgaga, biegunka, czy gazy .

Często skutki uboczne są tylko przejściowe, ale jeśli utrzymują się dłużej lub zyskują na sile, zaleca się konsultację z lekarzem.

Zobacz też:

• Witamina D3 – jaka najlepsza?
• Witaminy D3 w kroplach
• Przedawkowanie witaminy D
• Maksymalna dawka witaminy D
• Niedobór witaminy D
• Witamina D – dawkowanie
• Jak szybko uzupełnić niedobór witaminy B12
• Niedobór witaminy B12
• W czym jest witamina D
• Witamina D3K2
• Witaminy ADEK
• Witaminy dla kobiet w ciąży
• Witaminy dla mężczyzn
• Najlepsza multiwitamina
• Witamina A+E
• Biotyna na włosy
• Koenzym Q10

Podsumowanie