- Strona Główna
- Minerały
- Niedobór żelaza
Niedobór żelaza: objawy neurologiczne i psychiczne + co jeść
Niedobór żelaza to groźny stan prowadzący do poważnych objawów neurologicznych i skórnych.
Dowiedz się więcej o naszym procesie redakcyjnym
Dowiedz się więcej o naszym procesie redakcyjnym
Dowiedz się więcej o naszym procesie redakcyjnym
Dowiedz się więcej o naszym procesie redakcyjnym
Dlaczego możesz nam zaufać
Artykuły na Natu.Care są pisane na podstawie badań naukowych, danych ze stron rządowych oraz innych rzetelnych źródeł. Teksty powstają przy współpracy z lekarzami, dietetykami i innymi specjalistami do spraw zdrowia i urody. Artykuły są opiniowane przed publikacją oraz podczas znaczących aktualizacji.
Dowiedz się więcej w naszym procesie redakcyjnym
Informacja o reklamach
Treści na Natu.Care mogą zawierać linki do produktów, ze sprzedaży których możemy dostać prowizję. Tworząc treści, trzymamy się wysokich standardów redakcyjnych i dbamy o obiektywne podejście do omawianych produktów. Obecność linków afiliacyjnych nie jest dyktowana przez naszych partnerów, a sami dobieramy produkty, które recenzujemy w pełni niezależnie.
Dowiedz się więcej w naszym regulaminie
Anemia z powodu niedoboru żelaza dotyka ponad 1,2 miliarda ludzi na całym świecie. Szczególnie narażone są kobiety oraz dzieci, jednak problem ten nie omija także mężczyzn.
Wspólnie z dietetykiem klinicznym, Jakubem Pągowskim podpowiemy, jak zapobiegać niedoborowi żelaza oraz co jeść, aby możliwie szybko go wyeliminować.
Z tego artykułu dowiesz się:
- Jakie są objawy niedoboru żelaza.
- Czym skutkuje nieleczony niedobór żelaza.
- Co jeść, aby pozbyć się niedoboru żelaza.
Sprawdź, co połączenie magnezu i witaminy B6 może zrobić dla Twojego zdrowia!
Natu.Care Magnez Premium + Witamina B6
Wesprzyj prawidłowe funkcjonowanie układu nerwowego, krwionośnego i mięśniowego dzięki synergicznemu działaniu magnezu i witaminy B6. Odkryj pełnię korzyści dla Twojego zdrowia każdego dnia!
Sprawdź cenę
Jestem pod dużym wrażeniem szybkości wysyłki. Sam produkt jest wysokiej jakości, dobrze się wchłania. Po dwóch tygodniach suplementacji odczuwam istotną poprawę w szybkości regeneracji mięśni szczególnie będąc w trybie intensywnych treningów. Polecam!Katarzyna
Czy niedobór żelaza jest groźny?
Tak, niedobór żelaza może prowadzić do różnych problemów zdrowotnych. Jednym z głównych zagrożeń jest anemia z niedoboru żelaza, która objawia się przewlekłym zmęczeniem, bladością, osłabieniem oraz zaburzeniami koncentracji. Nieleczona prowadzi nawet do upośledzenia funkcji mózgu .
Niedobór żelaza może również negatywnie wpływać na rozwój i funkcjonowanie układu immunologicznego, zwiększając podatność na infekcje.
U dzieci, niedobór żelaza może powodować problemy w rozwoju i uczeniu się. Niewystarczająca ilość żelaza wpływa na rozwój mózgu, co nierzadko skutkuje trudnościami w koncentracji oraz zaburzeniami pamięci .
Jakie są przyczyny niedoboru żelaza?
Główne przyczyny niedoboru żelaza to niewłaściwa dieta, problemy z przyswajalnością tego minerału i duża utrata krwi (np. podczas miesiączki). Do niedoboru żelaza prowadzą także intensywny wysiłek fizyczny lub ciąża. Rozsądna suplementacja i zdrowa dieta pozwalają zapobiec niedoborowi .
- Niewłaściwe odżywianie. Większość żelaza dostarczamy organizmowi wraz z dietą, dlatego niezbilansowany jadłospis, restrykcyjne jadłospisy czy zaburzenia odżywiania mogą prowadzić do niedoboru. W szczególności brak produktów, takich jak czerwone mięso, orzechy czy rośliny strączkowe powoduje niski poziom żelaza.
- Problemy z przyswajalnością. Niektóre schorzenia i zaburzenia, takie jak celiakia czy choroba Crohna, mogą skutkować problemami z wchłanianiem żelaza w przewodzie pokarmowym. Skutkiem tego nierzadko będzie niedobór.
- Wzmożona utrata krwi. Utrata krwi, na przykład przez obfite miesiączki, krwawienie z przewodu pokarmowego lub urazy, zwiększa zapotrzebowanie na żelazo. Jeśli nie zostanie ono uzupełnione, może dojść do niedoboru.
- Wysoka aktywność fizyczna. Intensywne ćwiczenia mogą prowadzić do niedoboru żelaza przez zwiększone zapotrzebowanie organizmu, utratę żelaza z potem czy uszkodzenia mięśni prowadzące do przyspieszonej degradacji czerwonych krwinek. Jest to szczególnie powszechne wśród zawodowych sportowców.
- Ciąża. W czasie ciąży zapotrzebowanie na żelazo znacząco rośnie. Dlatego większości kobiet zaleca się wtedy przyjmowanie odpowiednich suplementów. Nigdy nie rób tego jednak na własną rękę. Tylko lekarz może zalecić suplementację podczas ciąży lub karmienia piersią.
Czy wiesz, że…
Oddawanie 450 ml krwi tylko raz w roku przekłada się na dodatkową utratę żelaza w wysokości ok. 230 mg, czyli ok. 0,6 mg/dzień w perspektywie rocznej .
Niedobór żelaza – objawy neurologiczne, psychiczne, skórne i inne
Niedobór żelaza to stan objawiający się licznymi symptomami. Co powinno wzbudzić Twój niepokój?
- Ekstremalne zmęczenie.
- Bladość skóry.
- Osłabienie.
- Bóle lub zawroty głowy.
- Bóle w klatce piersiowej lub duszności.
- Wypadanie włosów.
- Kruchość paznokci.
- Bóle języka.
- Zimne dłonie i stopy.
Symptomy te są dość niespecyficzne i mogą wskazywać na wiele innych problemów zdrowotnych. Poniżej znajdziesz szerszy opis objawów niedoboru żelaza, które powinny zwrócić Twoją uwagę.
Objawy neurologiczne
Na początku niedoboru żelaza objawy neurologiczne są łagodne, jednak z czasem będą przybierały na sile. Bez odpowiedniego leczenia, mogą też skutkować poważnymi problemami zdrowotnymi.
Jakie są neurologiczne objawy niedoboru żelaza?
Impulsywność i problemy z koncentracją
Niedobór żelaza skutkuje mniejszą ilością tlenu, który dociera do mózgu. Efektem tego mogą być problemy z funkcjami poznawczymi. Impulsywność czy trudności z koncentracją to niektóre z tych symptomów. Nierzadko brak odpowiedniego poziomu żelaza będzie się też objawiał trudnościami w uczeniu .
Zespół niespokojnych nóg
Zespół niespokojnych nóg to schorzenie objawiające się mimowolną koniecznością poruszania dolnymi kończynami. Jednym z głównych przyczyn tego stan jest niedobór żelaza. Mimo tego niekiedy powodują go także inne problemy zdrowotne. Dlatego w przypadku podejrzenia tej choroby, niezbędna jest konsultacja z lekarzem .
Osłabienie mięśniowe
Osłabienie mięśniowe to też pośrednio neurologiczny objaw niedoboru żelaza. Mimo tego, że na pierwszy rzut oka kojarzy się z fizjologicznymi symptomami, to jest powiązany z układem nerwowym, gdyż mięśnie otrzymują sygnały od neuronów .
Neuropatia obwodowa
W poważniejszych przypadkach niedoboru żelaza może dojść do neuropatii obwodowej. To stan, w którym nerwy przesyłające informacje z mózgu i rdzenia kręgowego do reszty ciała nie funkcjonują prawidłowo. Objawy neuropatii obwodowej spowodowanej niedoborem żelaza obejmują mrowienie, drętwienie i ból różnych części ciała .
Objawy psychiczne
Niedobór żelaza wpływa na to, jakie masz samopoczucie, jak Ci się śpi i czy masz apetyt. Jest kilka typowych, psychicznych oznak niedoboru, które powinny zwrócić Twoją uwagę. Jakich?
|
Objaw psychiczny |
|
|
Zmiany nastroju |
Niedobór żelaza może powodować lęki, wahania nastroju, a w skrajnych wypadkach nawet depresję. To skutek zmniejszonej produkcji serotoniny – neurotransmitera odpowiedzialnego za regulację nastroju. |
|
Problemy ze snem |
Nieodpowiedni poziom żelaza jest też związany z bezsennością lub snem niskiej jakości. Niedostateczne zaopatrzenie mózgu w tlen z powodu niedoboru żelaza może prowadzić do zaburzeń, takich jak nadmierna senność czy częste nocne wybudzanie. |
|
Apatia |
Apatia to stan, w którym osoba odczuwa brak zainteresowania czy motywacji do jakichkolwiek działań. Nierzadko jej powodem jest niski poziom żelaza, który pogarsza samopoczucie. |
|
Brak apetytu |
Żelazo jest niezbędne do prawidłowej produkcji hormonów regulujących apetyt. Gdy jego poziom jest niewystarczający, może zatem dojść do zmniejszonego apetytu i związanej z tym utraty masy ciała. |
|
Ból głowy |
Spadek ilości tlenu dostarczanego do mózgu spowodowany niedoborem żelaza może powodować rozszerzanie naczyń krwionośnych, co prowadzi do bólu głowy. |
Objawy skórne
Niedobór żelaza wpływa także na wygląd Twojej cerę. Niektóre objawy skórne są niepozorne, ale to nierzadko ważny sygnał, że organizm potrzebuje większej ilości tego istotnego minerału. Począwszy od bladości skóry, przez zmarszczki, po nieuzasadnione swędzenie, objawy te mogą sugerować niedobór żelaza .
Jakie są objawy skórne niedoboru żelaza ?
- Bladość. Jednym z najbardziej znanych objawów niedoboru żelaza jest bladość skóry. Ten składnik mineralny jest kluczowym składnikiem hemoglobiny – białka transportującego tlen w czerwonych krwinkach. A niski poziom hemoglobiny może prowadzić do bladości cery.
- Zmarszczki. Niedobór żelaza może przyspieszać proces starzenia się skóry. Jego niski poziom ogranicza produkcję kolagenu, co może skutkować pojawieniem się zmarszczek.
- Suchość i swędzenie. Niektóre osoby z niedoborem żelaza mogą doświadczać suchości cery lub swędzenia. Objawy te zazwyczaj są związane ze zmniejszonym dopływem tlenu do tkanek skóry.
- Podatność na pęknięcia kącików ust (zajady). Niedobór żelaza może skutkować gorszym stanem skóry i błon śluzowych, co u niektórych osób będzie objawiać się pękającymi kącikami ust, nazywanymi również zajadami. Nierzadko powoduje to ból i dyskomfort podczas jedzenia, mówienia czy uśmiechania się.
- Występowanie siniaków pod oczami. Choć siniaki pod oczami mogą wynikać z wielu przyczyn, to jest to jeden z możliwych objawów niedoboru żelaza. Powodem tego jest ograniczona ilość tlenu docierającego do tkanek skóry.
Pozostałe objawy
Niedobór żelaza objawia się też innymi symptomami, takimi jak ekstremalne zmęczenie czy bóle w klatce piersiowej. Czym charakteryzują się te stany?
Ekstremalne zmęczenie
Ekstremalne zmęczenie jest jednym z najbardziej rozpoznawalnych objawów niedoboru żelaza. Żelazo to składnik hemoglobiny, białka w czerwonych krwinkach, które dostarcza tlen do tkanek i mięśni. Kiedy poziom żelaza jest niski, organizm nie jest w stanie wyprodukować wystarczającej ilości hemoglobiny, co prowadzi do zmniejszonego dopływu tlenu i uczucia zmęczenia lub osłabienia .
Problemy z produkcją hemoglobiny przez organizm to poważny objaw niedoboru żelaza. W takich wypadkach nierzadko konieczne jest przetoczenie krwi.
Kuba Pągowskidietetyk kliniczny
Bóle w klatce piersiowej lub duszności
Osoby cierpiące na niedobór żelaza często doświadczają bólów w klatce piersiowej lub duszności. Symptomy te wynikają z tego, że niski poziom żelaza prowadzi do zmniejszenia liczby czerwonych krwinek i obniżenia poziomu hemoglobiny .
Skutkiem tego jest mniejsza ilość tlenu dostarczana do komórek organizmu, co jest dodatkowym obciążeniem dla serca. W efekcie objawy mogą obejmować bóle w klatce piersiowej czy duszności .
Kruchość paznokci lub wypadanie włosów
Kruchość paznokci i wypadanie włosów to częste znaki ostrzegawcze świadczące o niedoborze żelaza. Minerał ten jest istotnym składnikiem wpływającym na proces wzrostu i regeneracji komórek. Dlatego jego niski poziom może negatywnie wpływać na zdrowie, jak i wygląd paznokci i włosów .
Wymagają one odpowiednich ilości żelaza do prawidłowego wzrostu, dlatego niedobór może prowadzić do ich osłabienia.
Zimne dłonie i stopy
Ten nieprzyjemny objaw to wynik redukcji czerwonych krwinek, która skutkuje ograniczonym dopływem krwi do kończyn .
Żelazo jest kluczowe dla produkcji czerwonych krwinek, które prowadzą tlen do różnych części ciała. Kiedy jest go zbyt mało, do dłoni i stóp będzie docierać mniej krwi, czego skutkiem będzie ich oziębienie .
Szum w uszach
U niektórych osób niedobór żelaza może prowadzić do tzw. tinnitus, czyli szumów w uszach. Mimo że zjawisko to nie jest jeszcze w pełni zrozumiane, sugeruje się, że może mieć związek z większym obciążeniem serca, które musi pracować intensywniej w reakcji na niedobór czerwonych krwinek .
Ten dodatkowy wysiłek mięśnia sercowego prowadzi do zmian w przepływie krwi, co z kolei może być odczuwane jako szum w uszach.
Niedobór żelaza – skutki
Poza objawami, które znacząco obniżają jakość życia, nieleczony niedobór żelaza może prowadzić do trwałych skutków zdrowotnych. Przewlekła anemia spowodowana niskim poziomem żelaza zmusza serce do intensywniejszej pracy w celu rekompensacji niedostatku tlenu w organizmie. Skutkiem tego jest większe ryzyko chorób sercowo-naczyniowych .
Skrajny niedobór żelaza może też prowadzić do anemii aplastycznej, czyli stanu charakteryzującego się niezdolnością szpiku kostnego do produkcji wystarczającej ilości czerwonych krwinek. To problem zdrowotny, który zagraża życiu, dlatego wymaga natychmiastowej interwencji medycznej .
Jakie jest dzienne zapotrzebowanie na żelazo?
Dzienne zapotrzebowanie na żelazo różni się w zależności od wieku i płci. Zmienia się też podczas ciąży i laktacji. Jak wyglądają zalecenia dla populacji Polski?
|
Wiek i płeć |
|
|
Niemowlęta 0–6 miesięcy |
0,3 mg |
|
Niemowlęta 7–11 miesięcy |
11 mg |
|
Dzieci 1–3 lata |
7 mg |
|
Dzieci 4–9 lat |
10 mg |
|
Chłopcy 10–12 lat |
10 mg |
|
Dziewczęta 10–12 lat |
10 (15) mg* |
|
Chłopcy 13–18 lat |
12 mg |
|
Dziewczęta 13–18 lat |
15 mg |
|
Mężczyźni > 19 lat |
10 mg |
|
Kobiety 19–50 lat |
18 mg |
|
Kobiety > 50 lat |
10 mg |
* Przed lub po wystąpieniu miesiączki
Kobiety w ciąży powinny dostarczać organizmowi 27 mg żelaza dziennie – bez względu na wiek. A zapotrzebowanie mam karmiących piersią wynosi 10 mg niezależnie od wieku.
Osoby na diecie roślinnej powinny mnożyć podstawowe zapotrzebowanie razy 1,8. W efekcie np. kobieta będąca weganką powinna spożywać 32 mg żelaza dziennie.
Kuba Pągowskidietetyk kliniczny
Niedobór żelaza – co jeść, żeby uzupełnić?
Aby uzupełnić niedobór żelaza, jedz mięso (np. wołowinę, wieprzowinę, jagnięcinę), owoce morza (małże, krewetki, ostrygi) i warzywa (groszek, szpinak, brokuły). Inne źródła żelaza to pieczywo, a także owoce, takie jak truskawki, arbuz, rodzynki czy daktyle. Niedobór żelaza uzupełnisz też dzięki tofu.
- Mięso – wołowina, jagnięcina, kurczak, indyk, cielęcina, wątróbka.
- Owoce morza i ryby – krewetki, małże, przegrzebki, ostrygi, tuńczyk, sardynki, makrele.
- Warzywa – szpinak, bataty, groszek, brokuły, jarmuż, fasola.
- Owoce – truskawki, rodzynki, daktyle, śliwki, morele, brzoskwinie.
- Pozostałe – tofu, chleb (biały i pełnoziarnisty), płatki owsiane, ryż.
Jednym z lepszych źródeł żelaza są też podroby.
Kuba Pągowskidietetyk kliniczny
A co z burakiem?
Utarło się, że w buraku jest dużo żelaza i powinniśmy często go jeść lub przynajmniej pić sok z tego warzywa. W rzeczywistości burak dostarcza 1,7 mg żelaza w 100 g, a w 100 ml soku – 1 mg. Ponadto żelazo w buraku jest w formie niehemowej – czyli nie tak dobrze przyswajalnej, jak hemowe (z mięs).
Ile żelaza dostarczają poszczególne produkty spożywcze?
|
Gorzka czekolada 85% |
10,9 mg |
|
Wątróbka drobiowa |
8,99 mg |
|
Pestki dyni |
8,82 mg |
|
Wątróbka wołowa |
6,54 mg |
|
Płatki owsiane |
3,90 mg |
|
Soczewica |
3,33 mg |
|
Małże |
2,81 mg |
|
Wołowina |
2,74 mg |
|
Szpinak |
2,71 mg |
|
Suszone morele |
2,66 mg |
|
Tofu |
2,66 mg |
|
Rodzynki |
2,30 mg |
|
Zielony groszek |
1,90 mg |
|
Jajko kurze |
1,67 mg |
Ważne
Niektóre produkty zaburzają wchłanianie żelaza. To np. błonnik pokarmowy, kawa, czarna herbata, nabiał, wapń, magnez, cynk czy fosforany (np. w Coca-Coli). Unikaj łączenia bogatych źródeł żelaza, jak i suplementacji z tymi produktami.
Żelazo hemowe i niehemowe – czym się różnią?
Żelazo występuje w diecie w dwóch podstawowych formach: hemowej i niehemowej.
Żelazo hemowe znajduje się głównie w produktach pochodzenia zwierzęcego, takich jak mięso, drób i ryby. Charakteryzuje je wysoka biodostępność – organizm może łatwo je przyswoić i wykorzystać.
Żelazo niehemowe z kolei występuje w produktach roślinnych, takich jak rośliny strączkowe, orzechy, nasiona, zboża oraz niektóre warzywa i owoce. Jest mniej biodostępne niż żelazo hemowe, co oznacza, że organizm może mieć trudności z jego przyswojeniem.
To szczególnie ważne dla osób, które nie spożywają mięsa, ponieważ muszą one spożywać większe ilości produktów zawierających żelazo niehemowe, aby zaspokoić swoje dzienne zapotrzebowanie na ten minerał.
Niedobór żelaza u dziecka i niemowląt – objawy i przyczyny
Wraz z kobietami, dzieci i niemowlęta to grupa, którą najczęściej dotyka niedobór żelaza. Światowa Organizacja Zdrowia podaje, że blisko 40% najmłodszych w wieku od 6 miesięcy do 10 lat cierpi na anemię spowodowaną niedoborem żelaza. Co powoduje ten stan?
Przyczyny niedoboru żelaza u dzieci i niemowląt :
- Dieta uboga w żelazo.
- Szybki wzrost, który wymaga produkcji czerwonych krwinek, a co za tym idzie, żelaza.
- Problemy z przewodem pokarmowym wpływające na wchłanianie żelaza.
- Nadwaga lub otyłość.
- Niska masa urodzeniowa.
Objawy niedoboru żelaza u dzieci i niemowląt
Objawy niedoboru żelaza u najmłodszych są bardzo podobne do ogólnych symptomów. Czego można się spodziewać ?
- Bladość skóry,
- słaby apetyt,
- zmęczenie i osłabienie,
- problemy ze snem,
- skłonność do infekcji,
- bóle języka,
- zaburzenia wzrostu (np. słaby przyrost masy ciała),
- duszności,
- zimne dłonie i stopy,
- zaburzenia koncentracji,
- nieregularny oddech.
Jak uzupełnić niedobór żelaza u dziecka?
Najzdrowszym sposobem na podniesienie poziomu żelaza u dziecka jest dieta bogata w ten minerał. Włącz do jadłospisu produkty bogate w żelazo, takie jak mięso, ryby, ciemnozielone warzywa liściaste, nasiona, rośliny strączkowe, a także pełnoziarniste produkty zbożowe.
U niektórych dzieci konieczne może być też przyjmowanie suplementów lub leków z żelazem. Nigdy nie podawaj jednak takich środków na własną rękę. Zawsze najpierw skonsultuj się z lekarzem, który dobierze preparat indywidualnie.
Upewnij się też, że dziecko dostarcza organizmowi odpowiednią ilość witaminy C, która pomaga organizmowi wchłaniać żelazo. Świeże owoce i warzywa, zwłaszcza cytrusy, truskawki i czerwona papryka to doskonałe źródła tej witaminy .
Żelazo niehemowe zawsze warto podawać wraz z witaminą C. Typowy, zdrowy obiad to np. kotlet schabowy (źródło żelaza), kapusta kiszona (źródło witaminy C) i ziemniaki jako dodatek.
Kuba Pągowskidietetyk kliniczny
Niedobór żelaza w ciąży
Niedobór żelaza w ciąży jest najczęstszą przyczyną anemii u kobiet spodziewających się dziecka. Skutkiem tego stanu jest obniżeniu poziomu czerwonych krwinek w organizmie, co utrudnia transport tlenu do komórek, w tym rozwijającego się płodu. W efekcie niedobór żelaza w ciąży może prowadzić do przedwczesnego porodu, niskiej masy urodzeniowej dziecka, a nawet poronienia .
W ciąży zapotrzebowanie na żelazo znacznie wzrasta, szczególnie w jej drugiej połowie. Dzieje się tak ze względu na rozwój płodu, a także z uwagi na zwiększenie ilości krwi w organizmie matki. Dlatego też bardzo ważne jest utrzymanie prawidłowych poziomów żelaza przez cały okres ciąży .
Mimo tego, że dużą część zapotrzebowania na żelaza można uzupełnić z dietą, to nierzadko niezbędna jest też suplementacja. Światowa Organizacja Zdrowia w okresie oczekiwania na dziecko zaleca przyjmować zarówno kwas foliowy, jak i żelazo .
Uwaga
Nigdy nie przyjmuj jakichkolwiek suplementów w ciąży bez konsultacji z lekarzem. To specjalista zna Twój stan zdrowia i potrzeby organizmu. Dlatego tylko on, może zalecić Ci odpowiednie suplementy diety.
Niedobór żelaza w ciąży – skutki dla dziecka
Niedobór żelaza w ciąży może mieć poważne konsekwencje dla zarówno matki, jak i rozwijającego się dziecka. Stan ten nierzadko wpływa na rozwój intelektualny oraz fizyczny płodu, a także prowadzi do komplikacji podczas porodu .
Jakie skutki dla dziecka powoduje niedobór żelaza w ciąży ?
- Niska masa urodzeniowa. Zwiększa to ryzyko problemów zdrowotnych, takich jak niewydolność oddechowa czy problemy z ruchliwością stawów.
- Opóźniony rozwój psychiczny i fizyczny. Niedobór żelaza u kobiety w ciąży mogą skutkować zaburzeniami neurologicznymi u dziecka. Obejmuje to trudności z uczeniem się, zaburzenia koncentracji czy opóźniony rozwój motoryczny.
- Przedwczesny poród. Skutkiem tego jest znacznie większe ryzyko komplikacji zarówno dla matki, jak i dziecka.
- Anemia u niemowląt. To stan, w którym liczba czerwonych krwinek jest niska, co ogranicza zdolność krwi do dostarczania tlenu do narządów dziecka.
- Zwiększone ryzyko zakażeń. Niedostateczna ilość żelaza może osłabić system immunologiczny, zwiększając podatność noworodka na infekcje.
Co jeść, aby uniknąć niedoboru żelaza w ciąży?
Aby uniknąć niedoboru żelaza w ciąży, zadbaj o odpowiednią dietę. Spożywaj produkty, które dostarczą Ci tego minerału, takie jak czerwone mięso, drób, owoce morze, a także warzywa, zwłaszcza te liściaste i ciemnozielone, jak szpinak czy jarmuż oraz strączkowe – np. soczewicę, ciecierzycę, fasolę .
Ważne są także pełnoziarniste produkty zbożowe, takie jak chleb czy brązowy ryż oraz różnego rodzaju nasiona i orzechy, szczególnie nasiona dyni i orzechy laskowe, które mogą dostarczyć dużą ilość żelaza .
Pamiętaj też, że żelazo jest lepiej przyswajane przez organizm, gdy przyjmujesz je w połączeniu z witaminą C. Dlatego wzbogać swoją dietę o owoce i warzywa bogate w tą witaminę, takie jak cytrusy, kiwi, papryka czy brokuły.
Jak długo leczy się niedobór żelaza?
Długość leczenia niedoboru żelaza zależy od wielu czynników, takich jak stopień niedoboru, jego przyczyny, a także ogólny stan zdrowia pacjenta. Zazwyczaj potrzeba około 3-6 miesięcy, aby poziom żelaza wrócił do normy po zdiagnozowaniu niedoboru .
Czy wiesz, że?
Cykl rozwojowy czerwonych krwinek trwa około 12–15 dni, dlatego po tym czasie organizm zaczyna już „korzystać” na uzupełnianiu żelaza. Dostarczanie brakujących krwinek, jak i zapasów żelaza w organizmie szacuje się na około 90 dni.
Podczas leczenia, żelazo jest podawane w formie leku lub suplementu diety. Dodatkowo pacjentom zaleca się stosowanie diety bogatej w żelazo. Po około pół roku poziom tego składnika mineralnego powinien wrócić to normy – to jednak zależne od innych czynników, dlatego kluczowe są regularne badania krwi .
Nawet po ustabilizowaniu poziomu żelaza, ważne jest kontynuowanie odpowiedniej diety, aby utrzymać jego prawidłowy poziom w organizmie. Dodatkowo należy monitorować poziom żelaza. Pozwoli to w porę zareagować na ewentualny powrót niedoboru.
Jakie badanie sprawdza poziom żelaza w organizmie?
Badanie sprawdzające poziom żelaza w organizmie to test na stężenie żelaza w surowicy krwi. Dzięki niemu można zdiagnozować np. niedokrwistość z niedoboru żelaza czy hemochromatozę.
W wyniku tego testu mierzy się zarówno bezpośrednie stężenie żelaza w surowicy krwi, jak i zdolność wiązania żelaza przez transferynę (TIBC), która jest głównym białkiem transportującym żelazo w organizmie.
Mimo tego samo badanie poziomu żelaza w krwi często jest niewystarczające. Jeśli istnieje ryzyko nadmiaru lub niedoboru, konieczne jest ocenienie całościowej gospodarki żelazem. Dlatego jeśli podejrzewasz jego niedobór, wykonaj badania poziomu żelaza, ferrytyny, transferyny we krwi, a także UIBC, czyli utajoną zdolność wiązania żelaza.
Jakie leki i tabletki na niedobór żelaza?
Aura Herbals Ferradrop
- Składniki aktywne: żelazo, witamina C, witamina B12, miedź, witamina B6, kwas foliowy
- Forma: płyn
- Porcja: 15 ml dziennie
- Wystarczy na: 33 dni
Opis produktu
Suplement diety w formie wygodnego w użyciu płynu do picia pokrywa dzienne zapotrzebowanie na żelazo, które jest niezwykle ważnym minerałem dla prawidłowego funkcjonowania organizmu. Preparat wzbogacony o cenne składniki: kwas foliowy, witaminę B6, B12 i C.
Plusy i minusy
Plusy:
- Żelazo jest w dobrej formie przyswajania.
- Witamina C wspiera przyswajanie żelaza do organizmu.
- Płynna forma przyswaja się szybciej i skuteczniej niż np. kapsułka.
- Clean label – najprostszy skład, bez zbędnych dodatków.
Minusy:
- Brak.
Dodatkowe informacje
Produkt odpowiedni dla wegan, którzy są narażeni na niedobór żelaza i witamin z grupy B.
Opinia użytkownika
Kondycja moich włosów jest zdecydowanie lepsza. Drugie opakowanie i włosy przestały wypadać w ilości, która mnie mocno martwiła. Polecam!
Sundose° Daily Boost°
- Zawartość omega-3: 660 mg EPA, 440 mg DHA
- Dodatkowe składniki aktywne: witamina B6, witamina B12, żeń-szeń koreański, koenzym Q10, magnez, żelazo, jod, witamina C
- Forma: saszetki i kapsułki
- Opakowanie: 30 saszetek i 30 kapsułek
- Porcja: 1 saszetka i kapsułka dziennie
- Wystarczy na: 30 dni
Opis produktu
Daily Boost° zapewni Ci zrównoważoną energię w harmonii z Twoim ciałem. Łączy sprawdzoną moc ekstraktu z żeń-szenia koreańskiego, poprawiającego wydolność psychiczną i fizyczną, z witaminami i minerałami, starannie dobranymi pod kątem zachowania odpowiedniego poziomu energii.
Plusy i minusy
Plusy
- Brak zbędnych składników: sztucznych aromatów, wypełniaczy, cukrów i barwników.
- Produkt zawiera dużą ilość kwasów omega-3, które skutecznie uzupełnią je w diecie.
- Dobrej jakości formy składników aktywnych – szybko i skutecznie przyswoją się do organizmu.
- Płyn jest smaczny, a kapsułki łatwe w połykaniu.
Minusy
- Brak.
Dodatkowe informacje
Produkt ma smak pomarańczowy.
Opinia użytkownika
Fajna formuła bogata w cenne składniki, dzięki której nie muszę kupować innych suplementów. Idealny produkt dla zapracowanych lub bardzo aktywnych, albo takich i takich!
Dr Jacob’s Żelazo liposomalne
- Zawartość żelaza: 8 mg
- Dodatkowe składniki aktywne: witamina C, witamina B2, krzem
- Forma: proszek
- Porcja: 1 lub 2 miarki dziennie
- Wystarczy na: 50 lub 100 dni
Opis produktu
Żelazo liposomalne Dr. Jacob's to suplement diety, który doskonale sprawdzi się dla osób z niedoborem żelaza. Dzięki wysokiej przyswajalności i biodostępności zapewnia skuteczną dawkę tego ważnego pierwiastka.
Żelazo w kompleksie fosfolipidowym otoczone jest liposomami, które ułatwiają jego wchłanianie w jelicie. Produkt ma przyjemny smak owocu mango, co czyni go atrakcyjnym także dla dzieci.
Plusy i minusy
Plusy:
- Wysoka przyswajalność.
- Bioaktywne żelazo liposomalne.
- Przyjemny smak owocu mango.
- Można podawać je dzieciom.
- Odpowiednie dla wegan i wegetarian.
- Ciekawa forma suplementu.
Minusy:
- Porcja witaminy C raczej nie zrewolucjonizuje Twojego dziennego zapotrzebowania.
Dodatkowe informacje
Proszek możesz wsypać bezpośrednio pod język albo dodać do ulubionego napoju lub jogurtu.
Jeżeli suplementujesz żelazo z powodu jego niedoborów, przyjmuj 2 miarki suplementu dziennie (dotyczy tylko osób dorosłych). Wówczas pokryjesz ponad 100% jego dziennego zapotrzebowania.
Opinia uzytkownika
Polecam. Dobrze się rozpuszcza, ma super smak. Czuję, że działa.
Pomocny składnik
Stosowanie żelaza z leków lub suplementów często związane jest z dolegliwościami gastrycznymi – bólem brzucha, zaparciami i gazami. Możesz tego uniknąć, wspierając się laktoferyną. Może zmniejszyć te objawy oraz poprawić wchłanianie żelaza.
Polecam wybierać żelazo chelatowane. Jest dobrze przyswajalne i rzadziej powoduje skutki uboczne.
Kuba Pągowskidietetyk kliniczny
Utajony niedobór żelaza – co to?
Utajony niedobór żelaza, znany również jako niedobór żelaza bez anemii, to stan, w którym poziom żelaza w organizmie jest niski, ale nie na tyle niski, aby spowodować pełną anemię.
Zazwyczaj jest to początkowa faza niedoboru żelaza, która może ewoluować w anemię, jeśli w porę nie zacznie się uzupełniać jego niskiego poziomu. Przyczyną utajonego niedoboru żelaza jest zazwyczaj niewłaściwa dieta czy problemy z jego przyswajaniem .
W utajonym niedoborze żelaza, organizm wykorzystuje zapasy żelaza, które magazynuje w wątrobie, śledzionie i szpiku kostnym, aby utrzymać produkcję czerwonych krwinek. W miarę jak zapasy te są zużywane, poziom żelaza spada, ale nadal jest wystarczający, aby zapobiec anemii.
Pomimo tego, że utajony niedobór żelaza nie prowadzi do anemii (natychmiastowo) może powodować różne objawy, takie jak zmęczenie, osłabienie, bladość skóry, rozdrażnienie, niedokrwistość, trudności z koncentracją i pogorszenie wydajności fizycznej. Dlatego ważne jest szybkie wyleczenie tego stanu na wczesnym etapie przez odpowiednią dietę i ewentualne suplementy diety.
Zobacz też:
Podsumowanie
- Niedobór żelaza w organizmie może prowadzić do poważnych problemów zdrowotnych, takich jak anemia, osłabienie układu immunologicznego czy zaburzenia rozwoju i nauki u dzieci.
- Przyczynami niedoboru żelaza są niewłaściwa dieta, problemy z przyswajalnością tego minerału, duża utrata krwi, nadmierny wysiłek fizyczny lub ciąża.
- Ogólne objawy niedoboru żelaza to ekstremalne zmęczenie, bladość skóry, osłabienie, bóle głowy, kruchość paznokci i bóle języka.
- Psychiczne objawy niedoboru żelaza obejmują zmiany nastroju, problemy ze snem, apatię i brak apetytu.
- Objawy skórne niedoboru żelaza to bladość, zmarszczki, suchość cery, świąd, łuszczenie skóry, pęknięcia w kącikach ust czy siniaki pod oczami.
- Dieta bogata w mięso, owoce morza, warzywa, owoce, tofu i rośliny strączkowe pomaga zapobiegać niedoborowi żelaza.
- Główne przyczyny niedoboru żelaza u dzieci i niemowląt to dieta uboga w ten minerał, szybki wzrost oraz problemy z przewodem pokarmowym.
- Niedobór żelaza podczas ciąży może prowadzić do przedwczesnego porodu, niskiej masy urodzeniowej dziecka, a nawet poronienia.
- Leczenie niedoboru żelaza, które zwykle obejmuje stosowanie suplementów diety oraz diety bogatej w żelazo, trwa zazwyczaj od 3. do 6. miesięcy.
- Utajony niedobór żelaza to stan, w którym poziom żelaza w organizmie jest niski, ale jeszcze nie na tyle, by spowodować anemię.
FAQ
Międzynarodowa Klasyfikacja Chorób ICD-10 – jaki numer ma niedobór żelaza?
Niedobór żelaza w Międzynarodowej Klasyfikacji Chorób (ICD-10), która jest kluczowym standardem diagnozowania i klasyfikowania chorób na całym świecie, oznaczony jest kodem D50. To ogólna kategoria dla niedokrwistości z niedoboru żelaza, obejmująca jej różne formy.
Czy niedobór żelaza wpływa na tycie lub chudnięcie?
Niedobór żelaza może być powiązany z utratą masy ciała. Stan ten czasami prowadzi do anoreksji. Z drugiej strony żelazo odgrywa istotną rolę w metabolizmie, dlatego niedobór tego składnika może skutkować zmęczeniem i brakiem energii, co z kolei zniechęca do regularnej aktywności fizycznej.
Warto jednak zaznaczyć, że same zmiany w masie ciała nie są bezpośrednio przypisywane niedoborowi żelaza. Częściej wynikają z towarzyszących stanów zdrowotnych.
O czym świadczy niedobór żelaza przy dobrej morfologii?
Niedobór żelaza bez anemii, czyli przy prawidłowym wyniku morfologii krwi, może świadczyć o wczesnej fazie niedoboru, gdy organizm jeszcze radzi sobie z brakami. Objawy mogą być wtedy łagodne, ale zwykle obejmują zmęczenie, bóle lub zawroty głowy, a także brak koncentracji.
Czy niedobór żelaza może powodować bóle nóg, pleców lub kości?
Niedobór żelaza może prowadzić do syndromu niespokojnych nóg, który objawia się irytującym uczuciem oraz potrzebą poruszania nogami, szczególnie w nocy. Bóle nóg lub kości nie są jednak typowymi objawami niedoboru żelaza.
Mimo tego niedobór żelaza może powodować ogólne osłabienie i zmęczenie, co niekiedy jest błędnie interpretowane jako ból mięśni, pleców lub kości. Zawsze warto skonsultować każdy niepokojący objaw z lekarzem, aby prawidłowo zdiagnozować przyczynę.
Niedobór żelaza a jelita – jak na nie wpływa?
Niedobór żelaza może negatywnie wpływać na funkcjonowanie jelit, prowadząc do takich objawów jak zaparcia lub biegunka. Zazwyczaj jest to rezultat zmniejszonego wydzielania enzymów trawiennych i zaburzonego ruchu perystaltycznego.
Czy nadmierne pocenie się to objaw niedoboru żelaza?
Nadmierne pocenie się nie jest typowym objawem niedoboru żelaza. Częstsze objawy to zmęczenie, ból głowy, bladość skóry czy osłabienie. Brak żelaza prowadzi jednak do anemii, która może zwiększyć ryzyko nadmiernego pocenia ze względu na obciążenie układu sercowo-naczyniowego.
W takim przypadku pocenie się sprzyja usuwaniu nadmiaru ciepła wytworzonego przez serce pracujące w wyższym tempie.
Niedobór żelaza u niemowląt karmionych piersią – co zrobić?
Jeśli podejrzewasz niedobór żelaza u niemowlęcia karmionego piersią, należy skonsultować się z pediatrą. Specjalista może zalecić suplement z tym minerałem, szczególnie po 6. miesiącu życia, kiedy rezerwy żelaza z okresu prenatalnego zaczynają się wyczerpywać.
Ważne jest też wyrabianie zdrowych nawyków żywieniowych, takich jak wprowadzenie urozmaiconej diety zawierającej źródła żelaza (np. mięso, kasze pełnoziarniste).
Czy niedobór żelaza to anemia?
Niedobór żelaza i anemia to dwa różne stany, które są jednak ściśle ze sobą powiązane. Przy niedoborze żelaza organizmowi brakuje wystarczającej ilości tego minerału do prawidłowego funkcjonowania.
Natomiast anemia z niedoboru żelaza to problem, w którym brak żelaza prowadzi do zmniejszonej produkcji czerwonych krwinek lub hemoglobiny, co skutkuje ograniczonym dostarczaniem tlenu do komórek ciała.
Anemia jest więc jedną z możliwych konsekwencji niedoboru żelaza, ale nie każdy niedobór żelaza prowadzi do anemii.
Źródła
Zobacz wszystkie
Camaschella, C. (2019). Iron deficiency. Blood, 133(1), 30–39. https://doi.org/10.1182/blood-2018-05-815944
Cappellini, M. D., Musallam, K. M., & Taher, A. T. (2020). Iron deficiency anaemia revisited. Journal of Internal Medicine, 287(2), 153–170. https://doi.org/10.1111/joim.13004
Cook, J. D., Skikne, B. S., & Baynes, R. D. (1994). Iron deficiency: The global perspective. Advances in Experimental Medicine and Biology, 356, 219–228. https://doi.org/10.1007/978-1-4615-2554-7_24
DeLoughery, T. G. (2017). Iron Deficiency Anemia. The Medical Clinics of North America, 101(2), 319–332. https://doi.org/10.1016/j.mcna.2016.09.004
Kiss, J. E., Brambilla, D., Glynn, S. A., Mast, A. E., Spencer, B. R., Stone, M., Kleinman, S. H., & Cable, R. G. (2015). Oral Iron Supplementation After Blood Donation. JAMA, 313(6), 575–583. https://doi.org/10.1001/jama.2015.119
Kumar, A., Sharma, E., Marley, A., Samaan, M. A., & Brookes, M. J. (2022). Iron deficiency anaemia: Pathophysiology, assessment, practical management. BMJ Open Gastroenterology, 9(1), e000759. https://doi.org/10.1136/bmjgast-2021-000759
Leung, A. K. C., Lam, J., Wong, A. H. C., Hon, K. L., & Li, X. (2023). Iron deficiency anemia: An updated review. Current Pediatric Reviews. https://doi.org/10.2174/1573396320666230727102042
Lopez, A., Cacoub, P., Macdougall, I. C., & Peyrin-Biroulet, L. (2016). Iron deficiency anaemia. Lancet (London, England), 387(10021), 907–916. https://doi.org/10.1016/S0140-6736(15)60865-0
Murat, S., Ali, U., Serdal, K., Süleyman, D., İlknur, P., Mehmet, S., Bahattin, A., & Tunahan, U. (2015). Assessment of subjective sleep quality in iron deficiency anaemia. African Health Sciences, 15(2), 621–627. https://doi.org/10.4314/ahs.v15i2.40
Ning, S., & Zeller, M. P. (2019). Management of iron deficiency. Hematology. American Society of Hematology. Education Program, 2019(1), 315–322. https://doi.org/10.1182/hematology.2019000034
Park, S. Y., Na, S. Y., Kim, J. H., Cho, S., & Lee, J. H. (2013). Iron Plays a Certain Role in Patterned Hair Loss. Journal of Korean Medical Science, 28(6), 934–938. https://doi.org/10.3346/jkms.2013.28.6.934
Pasricha, S.-R., Tye-Din, J., Muckenthaler, M. U., & Swinkels, D. W. (2021). Iron deficiency. Lancet (London, England), 397(10270), 233–248. https://doi.org/10.1016/S0140-6736(20)32594-0
Percy, L., Mansour, D., & Fraser, I. (2017). Iron deficiency and iron deficiency anaemia in women. Best Practice & Research. Clinical Obstetrics & Gynaecology, 40, 55–67. https://doi.org/10.1016/j.bpobgyn.2016.09.007
Warner, M. J., & Kamran, M. T. (2023). Iron Deficiency Anemia. W StatPearls. StatPearls Publishing. http://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK448065/
Leung, A. K. C., Lam, J., Wong, A. H. C., Hon, K. L., & Li, X. (2023). Iron deficiency anemia: An updated review. Current Pediatric Reviews. https://doi.org/10.2174/1573396320666230727102042
Moeinvaziri, M., Mansoori, P., Holakooee, K., Safaee Naraghi, Z., & Abbasi, A. (2009). Iron status in diffuse telogen hair loss among women. Acta Dermatovenerologica Croatica: ADC, 17(4), 279–284.
Office of Dietary Supplements—Iron. (b.d.). Pobrano 13 grudzień 2023, z https://ods.od.nih.gov/factsheets/Iron-HealthProfessional/
Pasricha, S.-R., Tye-Din, J., Muckenthaler, M. U., & Swinkels, D. W. (2021a). Iron deficiency. Lancet (London, England), 397(10270), 233–248. https://doi.org/10.1016/S0140-6736(20)32594-0
Pasricha, S.-R., Tye-Din, J., Muckenthaler, M. U., & Swinkels, D. W. (2021b). Iron deficiency. Lancet (London, England), 397(10270), 233–248. https://doi.org/10.1016/S0140-6736(20)32594-0
Piskin, E., Cianciosi, D., Gulec, S., Tomas, M., & Capanoglu, E. (2022). Iron Absorption: Factors, Limitations, and Improvement Methods. ACS Omega, 7(24), 20441–20456. https://doi.org/10.1021/acsomega.2c01833
Rosa, L., Cutone, A., Lepanto, M. S., Paesano, R., & Valenti, P. (2017). Lactoferrin: A Natural Glycoprotein Involved in Iron and Inflammatory Homeostasis. International Journal of Molecular Sciences, 18(9), https://doi.org/10.3390/ijms18091985
Redakcja
Poznaj zespół
mar 26
Fluor to istotny minerał dla prawidłowego funkcjonowania organizmu. Jak działa i czy jest szkodliwy? Sprawdź!
gru 28
Fosfor to pierwiastek mineralny, który wspiera zdrowie kości, pracę układu nerwowego, a także przemiany energetyczne.
gru 28
Wapń w organizmie wpływa na wiele aspektów zdrowia.