- Strona Główna
- Kolagen
- Lizyna
Lizyna: jaka najlepsza? (właściwości, działanie, w czym jest)
Lizyna to niewielki aminokwas, który jest ważny dla Twojego organizmu. Bardziej niż Ci się wydaje.
Dowiedz się więcej o naszym procesie redakcyjnym
Dowiedz się więcej o naszym procesie redakcyjnym
Dowiedz się więcej o naszym procesie redakcyjnym
Dowiedz się więcej o naszym procesie redakcyjnym
Dlaczego możesz nam zaufać
Artykuły na Natu.Care są pisane na podstawie badań naukowych, danych ze stron rządowych oraz innych rzetelnych źródeł. Teksty powstają przy współpracy z lekarzami, dietetykami i innymi specjalistami do spraw zdrowia i urody. Artykuły są opiniowane przed publikacją oraz podczas znaczących aktualizacji.
Dowiedz się więcej w naszym procesie redakcyjnym
Informacja o reklamach
Treści na Natu.Care mogą zawierać linki do produktów, ze sprzedaży których możemy dostać prowizję. Tworząc treści, trzymamy się wysokich standardów redakcyjnych i dbamy o obiektywne podejście do omawianych produktów. Obecność linków afiliacyjnych nie jest dyktowana przez naszych partnerów, a sami dobieramy produkty, które recenzujemy w pełni niezależnie.
Dowiedz się więcej w naszym regulaminie
Nasz organizm to doskonale zaprojektowana maszyna, w której każdy element ma znaczenie. Nawet ten najmniejszy. Właśnie do nich zalicza lizyna – aminokwas, bez którego wiele w Twoim ciele sporo zaczyna szwankować.
Razem z edukatorką i farmaceutką, Iloną Krzak przybliżymy, czym dokładnie jest lizyna i dlaczego jest dla Ciebie tak istotna.
Z tego artykułu dowiesz się:
- Co łączy lizynę i kolagen.
- Jakie są objawy i skutki niedoboru lizyny.
- W jakich produktach jest najwięcej lizyny.
- Czy lizynę warto suplementować.
- Dlaczego warto łączyć lizynę z witaminą C.
- Czy lizyna pomoże na opryszczkę.
Zobacz, co może zrobić dla Twojego zdrowia i urody Natu.Care Kolagen Premium 5000 mg
Natu.Care Kolagen Premium 5000 mg, kakao
Natu.Care Kolagen Premium dla zdrowia stawów, skóry, paznokci i włosów. Najlepsza przyswajalność. Optymalna dawka 5 000 lub 10 000 mg. Przebadany przez niezależne laboratorium.
Zobacz więcej
Efekty zaczęłam dostrzegać po około 5 tygodniach. Włosy są nawilżone, przestały też wypadać. Moja wrażliwa cera przestała się przesuszać. Plus za pyszny smak!@Milena Dlugosz
Zobacz też:
- Najmocniejszy kolagen – Ranking
- Kolagen typu 1
- Kolagen typu 2
- Kolagen typu 3
- Kolagen do picia
- Kolagen rybi
Co to jest lizyna?
Lizyna (L-lizyna, lysine, Lys, skrót: K) to jeden z niezbędnych aminokwasów egzogennych. Oznacza, że Twój organizm nie jest w stanie samodzielnie go wyprodukować i musisz dostarczać go razem z dietą.
Koniecznie, bo pełni wiele kluczowych funkcji – od regeneracji uszkodzonych tkanek, przez produkcję białek (w tym kolagenu) i wsparcie gospodarki wapniowej, aż po ochronę przed miażdżycą i wzmocnienie układu odpornościowego .
Jaka jest rola lizyny w organizmie i na co pomaga?
Aminokwasy są kluczowe dla naszego życia. Ba, składamy się z aminokwasów. To z nich zbudowane są tkanki; to one uczestniczą w wielu procesach i regulują funkcje poszczególnych komórek.
A co dokładnie robi lizyna? Oto kilka jej nadzwyczajnych mocy.
Pomaga w syntezie kolagenu
Lizyna jest kluczowym aminokwasem w procesie syntezy kolagenu. Uczestniczy bowiem w procesie hydroksylacji, który zwiększa stabilność i wytrzymałość włókien kolagenowych . Odpowiedni poziom lizyny jest konieczny do utrzymania zdrowia i elastyczności skóry, ścięgien i wszystkich tkanek bogatych w kolagen.
Zobacz też:
- Najlepszy kolagen
- Kolagen na skórę
- Kolagen do twarzy
- Kolagen na zmarszczki
- Kolagen na włosy
- Kolagen na cellulit
- Kolagen na trądzik
- Kolagen na rozstępy
Wspiera gojenie się ran
Lizyna poprawia również zdolność do gojenia się ran . W miejscu zranienia lizyna działa jak czynniki wiążący, pobudzając komórki do wzrostu. Pojawią się szybciej, będzie ich więcej – więc regeneracja będzie przebiegać szybciej i skuteczniej .
Gojenie ran to złożony proces, na który składa się wiele czynników, witamin i minerałów – rola lizyny jest tu nieoceniona .
Wzmacnia stawy i kości
Lizyna to również ważny element w metabolizmie wapnia – zwiększa jego wchłanianie w jelitach i pomaga nerkom zatrzymać go w organizmie.
Badanie przeprowadzone na grupie 30 kobiet (w tym 15 z osteoporozą) wykazało, że suplementacja wapniem (3 g) i lizyną (400 mg) wyraźnie zmniejszyło utratę wapnia przez mocz .
Lizyna chroni również Twoje kości i pomaga kontrolować transport wapnia w Twoim organizmie, zapobiegając w nadmiernym odkładaniu się m.in. w naczyniach krwionośnych .
Łagodzi opryszczkę
Opryszczka to nieprzyjemna infekcja, która objawia się małymi, wypełnionymi płynem pęcherzykami w kącikach ust. Powodują dyskomfort, mrowienie, ból i pieczenie. Opryszczka wywoływana jest przez wirus HSV-1 , jednak suplementacja lizyną hamuje wydzielanie się argininy – aminokwasu odpowiedzialnego za rozprzestrzenianie się wirusa .
Skuteczność wykazuje suplementacja przynajmniej 3000 mg (3 g) na dobę. Dawki mniejsze niż 1000 mg (1 g) nie przynoszą efektów ani w leczeniu, ani w profilaktyce opryszczki.
Ilona Krzak magister farmacji
Hamuje stres i lęk
Lizyna może też odgrywać ważną rolę w zmniejszaniu lęku, uczucia niepokoju i obniżać hormon stresu, czyli kortyzol . Dzieje się to dlatego, że blokuje ona działanie receptorów zaangażowanych w reakcję na stres.
Efekty zależne są od dawkowania – w jednym z badań suplementacja lizyną i argininą przyniosła efekty po tygodniu , a w innym po 3 miesiącach .
Zobacz też:
- Jak dbać o zdrowie? 13+ wskazówek lekarza, dietetyka i psychologa
- Jak dbać o swoje zdrowie psychiczne? Porady psychologa
Inne zastosowania lizyny
Lizyna – jako budulec białek – uczestniczy w produkcji hormonów, enzymów i przeciwciał. Wykazuje również właściwości, które mogą przynieść korzyści w następujących obszarach:
- Nadciśnienie: suplementy z lizyną znacząco obniżają ciśnienie krwi ;
- Cukrzyca: wstępne badania sugerują, że lizyna może pomóc uregulować stężenie glukozy we krwi, jednak nie zaobserwowano tego u osób starszych ;
- Układ immunologiczny: zwiększa odporność i łagodzi objawy infekcji;
- Miażdżyca: zmniejsza jej ryzyko przez wzmocnienie układu sercowo-naczyniowego;
- Nowotwory: w połączeniu z antyoksydantami może zapobiegać powstawaniu i rozprzestrzenianiu się komórek rakowych;
- Oczy: lizyna na oczy działa wielowymiarowo – pomaga walczyć z syndromem „suchego oka” , a jedno z badań sugeruje, że suplementacja lizyny może zapobiegać rozwojowi zaćmy .
Lizyna jest też ważna do normalnego wzrostu i odnowy mięśni i bierze udział w tworzeniu karnityny, która znajduje się w większości komórek Twojego ciała. Lizyna również pomaga komórkom transportować tłuszcze, by dostarczyć Ci energii .
Zobacz też:
Niedobór lizyny – objawy i skutki
Choć niedobór lizyny jest dość rzadki, to może wystąpić w przypadku długotrwałego stosowania restrykcyjnych diet lub ubogich w białko. Szczególnie narażeni na niedobory są weganie.
Najczęstsze objawy niedoboru lizyny to :
- spadek odporności,
- anemia,
- uczucie zmęczenia,
- zawroty głowy,
- problemy z pamięcią i koncentracją,
- osłabienie i wypadanie włosów,
- spadek energii,
- przekrwione oczy,
- zahamowany wzrost,
- drażliwość,
- problemy z płodnością i układem rozrodczym,
- problemy skórne.
Występowanie lizyny – najlepsze źródła pokarmowe
Niedobory lizyny uzupełnisz codzienną dietą.
Najlepsze źródła lizyny to przede wszystkim produkty z wysoką zawartością białka:
- mięso – czerwone i drób,
- sery żółte i twarogowe,
- ryby – zwłaszcza dorsz, sardynki, halibut i tuńczyk,
- czekolada,
- orzechy – migdały,
- soja i produkty sojowe – tofu,
- spirulina,
- jaja,
- czerwona fasola,
- produkty pełnoziarniste,
- kasza gryczana,
- quinoa,
- amarantus.
(Tak, na liście jest czekolada, ale nie ignoruj pozostałych 12 produktów!)
Już ta krótka lista pokazuje, że każdego dnia możesz skomponować wiele smakowitych posiłków bogatych w lizynę i nie tylko – i to zarówno na śniadanie, lunch, jak i lekką kolację.
Nie popijaj suplementów z lizyną (ani innymi białkami) mocnym naparem z herbaty – zawiera garbniki, które obniżają biodostępność białek.
Ilona Krzak magister farmacji
Suplementy z lizyną – polecane preparaty
Jeśli masz stwierdzone niedobory (lub obawiasz się, że możesz je mieć), po konsultacji z lekarzem możesz zacząć suplementację lizyną. Oto kilka produktów, z których możesz skorzystać:
NOW L-Lysine 1000 mg
- Zawartość lizyny: 1000 mg
- Dodatkowe składniki aktywne: –
- Forma: tabletki
- Porcja: 1 tabletka dziennie
- Wystarczy na: 100 dni
Opis produktu
Suplement diety z czystym składem i wysoką dawką lizyny. Polecany zwłaszcza w okresie wzmożonego treningu.
Plusy i minusy
Plusy:
- Wysoka dawka l-lizyny
- Odpowiedni dla wegetarian i wegan
- Czysty skład
Minusy:
- Brak
Dodatkowe informacje
Wyprodukowano w zakładzie stosującym DPP (dobra praktyka produkcyjna). Nie zawiera pszenicy, glutenu, soi, mleka, jajek, ryb skorupiaków, orzechów drzewnych.
Solgar L-Lizyna 500 mg
- Zawartość lizyny: 500 mg
- Dodatkowe składniki aktywne: –
- Forma: kapsułki
- Porcja: 1–2 kapsułki dziennie
- Wystarczy na: 25–50 dni
Opis produktu
Suplement diety z wolną lizyną, dzięki któremu uzupełnisz niedobory.
Plusy i minusy
Plusy:
- Optymalna dawka l-lizyny
- Krótki skład
- Odpowiedni dla wegan
Minusy:
- Brak.
Dodatkowe informacje
Spożywać między posiłkami, popijając wodą lub sokiem.
Sprawdź inne suplementy marki Solgar.
Suplementacja lizyną – co musisz wiedzieć?
Suplementowanie lizyny jest bezpieczne, jednak warto wiedzieć o kilku istotnych kwestiach.
Lizyna czy L–lizyna?
Odpowiedni suplement z lizyną to produkt, w którego składzie znajdować się będzie wolna lizyna (tj. poprzedzona literą L), czyli L-lizyna. Wybieraj je ze względu na lepszą biodostępność i wchłanialność. L-lizyna jest lekkostrawna i bezstratnie trafia bezpośrednio do krwioobiegu – nie musisz jej trawić.
Dawkowanie
Bezpieczna dawka lizyny dla dorosłych w dziennym spożyciu to około 12 mg na każdy kilogram ciała. W praktyce oznacza to, że osoba dorosła ważąca 65 kg powinna dziennie spożywać około 780 mg lizyny.
Badania sugerują, że...
w celach terapeutycznych powinno się przyjmować między 100 a 4000 mg lizyny dziennie .
Dawkowanie uzależnione jest od wieku, stanu zdrowia czy potrzeb żywieniowych, dlatego zawsze trzymaj się wskazań producenta, a przed rozpoczęciem suplementacji skonsultuj się z lekarzem.
Suplementacja L-lizyny w dawce 3 g na dzień zwiększa aktywność lizozymu, który jest enzymem bakteriobójczym i chroni przed rozprzestrzenianiem się zakażenia.
Ilona Krzak magister farmacji
Zobacz, co może zrobić dla Twojego zdrowia i urody Natu.Care Kolagen Premium 5000 mg
Natu.Care Kolagen Premium 5000 mg, kakao
Natu.Care Kolagen Premium dla zdrowia stawów, skóry, paznokci i włosów. Najlepsza przyswajalność. Optymalna dawka 5 000 lub 10 000 mg. Przebadany przez niezależne laboratorium.
Zobacz więcejEfekty zaczęłam dostrzegać po około 5 tygodniach. Włosy są nawilżone, przestały też wypadać. Moja wrażliwa cera przestała się przesuszać. Plus za pyszny smak!@Milena Dlugosz
Czy można przedawkować lizynę?
Choć lizyna uważana jest za bezpieczną, nietoksyczną i nie ma wskazań odnośnie do maksymalnej dawki, to jednak jej spożycie w dużych ilościach może prowadzić do niepożądanych skutków ubocznych.
Skutki uboczne
Najpowszechniejsze skutki uboczne wywołane suplementacją lizyny , to:
- ból brzucha,
- biegunka,
- nudności.
Dolegliwości układu pokarmowego zazwyczaj trwają krótko i nie wymagają konsultacji lekarskiej. Jeśli objawy nie ustępują, udaj się do lekarza.
Bardzo rzadko mogą wystąpić poważne symptomy, jak niewydolność nerek czy kamienie żółciowe .
Przeciwwskazania i możliwe interakcje
Główne przeciwwskazania do przyjmowania suplementów z lizyną to przede wszystkim :
- ciąża i karmienie piersią;
- suplementacja wapnia – lizyna zwiększa ilość wchłanianego wapnia, co może prowadzić do tzw. hiperkalcemii;
- nietolerancja na białka lizynowe – rzadki stan, w którym organizm źle trawi lizynę i inne aminokwasy;
- planowane w najbliższym czasie zabiegi operacyjne.
Bez konsultacji lekarskiej nie stosują na własną rękę suplementów z lizyną, jeśli przyjmujesz:
- argininę – wysoki poziom argininy może obniżać stężenie lizyny;
- antybiotyki aminoglikozydowe (np. gentamycyna, streptomycyna lub neomycyna) – stosowanie z lizyną może zwiększyć ryzyko nefrotoksyczności, czyli negatywnego wpływu na pracę nerek.
Na suplementację lizyną powinny również uważać osoby z padaczką pirydoksynozależną. Badania wykazały, że może generować napady .
Ilona Krzak magister farmacji
Zobacz, co może zrobić dla Twojego zdrowia i urody Natu.Care Kolagen Premium 5000 mg
Natu.Care Kolagen Premium 5000 mg, kakao
Natu.Care Kolagen Premium dla zdrowia stawów, skóry, paznokci i włosów. Najlepsza przyswajalność. Optymalna dawka 5 000 lub 10 000 mg. Przebadany przez niezależne laboratorium.
Zobacz więcejEfekty zaczęłam dostrzegać po około 5 tygodniach. Włosy są nawilżone, przestały też wypadać. Moja wrażliwa cera przestała się przesuszać. Plus za pyszny smak!@Milena Dlugosz
Zobacz też:
- Czym jest kolagen liofilizowany?
- Kolagen w tabletkach
- Kolagen w proszku
- Kolagen w płynie
- Kolagen morski
Podsumowanie
W skrócie
- Lizyna to ważny aminokwas, który bierze udział w budowie białek, enzymów i hormonów.
- Wspomaga gojenie się ran, produkcję kolagenu i walkę z opryszczką.
- Musisz dostarczać ją z pożywieniem.
- Najlepsze źródła lizyny to produkty wysokobiałkowe, w tym czerwone i białe mięso, jaja, tofu czy warzywa strączkowe.
- Niedobór lizyny jest rzadki, choć może wywoływać takie symptomy, jak osłabienie odporności, spadek energii, problemy ze wzrostem, zawroty głowy czy wypadanie włosów.
- Na niedobory lizyny narażone są głównie osoby na restrykcyjnych dietach, w tym weganie.
- Do suplementacji wybieraj preparaty z wolną lizyną (L-lizyną) – lepiej się wchłania.
FAQ
Jakiej witaminy brakuje, gdy pojawia się opryszczka?
Opryszczka to choroba wirusowa i jedną z przyczyn jej powstania może być niewystarczająca ilość witamin i minerałów, w tym antyoksydantów, które są ściśle powiązane z Twoją odpornością. Mogą być to:
Oprócz nich istotna jest też lizyna, której zmniejszona ilość zwiększa podatność na opryszczkę.
Dlaczego warto łączyć lizynę z witaminą C?
Witamina C i lizyna odgrywają ogromną rolę w naszym organizmie. Oddziałują na wiele procesów i mogą wzajemnie wzmacniać swoje działanie, w tym:
- wspieranie produkcji kolagenu,
- wspomaganie układu odpornościowego,
- poprawa wchłaniania składników mineralnych, np. żelaza.
Zobacz też: Co niszczy kolagen w organizmie i jak temu zaradzić?
Czy mogę przyjmować lizynę codziennie?
Suplementacja lizyny jest bezpieczna i nie ma ustalonej maksymalnej dawki. Niektóre badania sugerują, żeby nie przekraczać 6 g (6000 mg) lizyny dziennie. Przedawkowanie lizyny może wywoływać nieprzyjemności związane z układem pokarmowym, w tym nudności i biegunkę.
Sprawdź: Kiedy pić kolagen?
W czym jest najwięcej lizyny?
Najlepszymi źródłami lizyny są produkty o wysokiej zawartości białka, w tym białe i czerwone mięso, fasola, tofu, gorzka czekolada, migdały, spirulina, halibut, łosoś, tuńczyk, quinoa czy amarantus.
Co ogranicza się lizyną?
Badania dowodzą, że lizyna hamuje produkcję argininy, czyli aminokwasu, który jest odpowiedzialny m.in. za rozprzestrzenianie się w Twoim ciele wirusa opryszczki.
Zobacz też: Jak dbać o zdrowie – porady lekarza, dietetyka i psychologa
Czy mój organizm produkuje lizynę?
Nie. Lizyna jest aminokwasem egzogennym, co oznacza, że Twój organizm go nie wytwarza. Konieczne jest dostarczanie lizyny razem z jedzeniem. Jeśli masz stwierdzone niedobory, możesz zacząć suplementację lizyną. Zanim to zrobisz, skonsultuj się z lekarzem, by ustalić dawkowanie.
Jaka lizyna jest najlepsza?
Najlepsza lizyna to wysokiej jakości suplement, który pochodzi od renomowanego producenta. Przy wyborze konkretnego produkty zwróć uwagę na formę (sięgaj tylko po wolną lizynę – L-lizynę), czystość składu (sprawdź, czy nie ma w nim zbędnych dodatków i alergenów), dawkowanie (na rynku spotkasz przede wszystkim 500 i 1000 mg). Warto zapoznać się też z opiniami dotyczącymi zarówno produktu, jak i producenta.
Źródła
Zobacz wszystkie
Apparent Protein and Energy Digestibility and Amino Acid Availability of Corn and Co‐products in Extruded Diets for Nile Tilapia, Oreochromis niloticus. (b.d.). https://doi.org/10.1111/jwas.12184
Chen, C., Sander, J. E., & Dale, N. M. (2003). The Effect of Dietary Lysine Deficiency on the Immune Response to Newcastle Disease Vaccination in Chickens. Avian Diseases, 47(4), 1346–1351. https://doi.org/10.1637/7008
Civitelli, R., Villareal, D. T., Agnusdei, D., Nardi, P., Avioli, L. V., & Gennari, C. (1992). Dietary L-lysine and calcium metabolism in humans. Nutrition (Burbank, Los Angeles County, Calif.), 8(6), 400–405.
Cold sores: Overview. (2018). W InformedHealth.org [Internet]. Institute for Quality and Efficiency in Health Care (IQWiG). https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK525782/
Congestive Heart Failure Treated with a Multiple Micronutrient Supplement Program: A Case Report. (b.d.). Journal of Clinical & Medical Case Reports. Pobrano 27 kwiecień 2023, z https://www.avensonline.org/fulltextarticles/JCMCR-2332-4120-02-0015.html
Coughlin, C. R., Tseng, L. A., Bok, L. A., Hartmann, H., Footitt, E., Striano, P., Tabarki, B. M., Lunsing, R. J., Stockler-Ipsiroglu, S., Gordon, S., Van Hove, J. L. K., Abdenur, J. E., Boyer, M., Longo, N., Andrews, A., Janssen, M. C., van Wegberg, A., Prasad, C., Prasad, A. N., … International PDE Consortium. (2022). Association Between Lysine Reduction Therapies and Cognitive Outcomes in Patients With Pyridoxine-Dependent Epilepsy. Neurology, 99(23), e2627-2636. https://doi.org/10.1212/WNL.0000000000201222
Crowther, L. M., Mathis, D., Poms, M., & Plecko, B. (2019). New insights into human lysine degradation pathways with relevance to pyridoxine-dependent epilepsy due to antiquitin deficiency. Journal of Inherited Metabolic Disease, 42(4), 620–628. https://doi.org/10.1002/jimd.12076
Deng, J., Zhang, X., Tao, L., Bi, B., Kong, L., & Lei, X. (2011). D-lysine can be effectively utilized for growth by common carp (Cyprinus carpio). Aquaculture Nutrition, 17(2), e467–e475. https://doi.org/10.1111/j.1365-2095.2010.00783.x
EFSA Panel on Additives and Products or Substances used in Animal Feed (FEEDAP). (2013). Scientific opinion on the safety and efficacy of concentrated liquid L-lysine (base), concentrated liquid L-lysine monohydrochloride and L-lysine monohydrochloride produced by Escherichia coli (FERM BP-10941) for all animal species, based on three dossiers submitted by Ajinomoto Eurolysine SAS. EFSA Journal, 11(10), 3365. https://doi.org/10.2903/j.efsa.2013.3365
FoodData Central. (b.d.). Pobrano 26 kwiecień 2023, z https://fdc.nal.usda.gov/fdc-app.html#/?component=1214
Hall, S. L., & Greendale, G. A. (1998). The Relation of Dietary Vitamin C Intake to Bone Mineral Density: Results from the PEPI Study. Calcified Tissue International, 63(3), 183–189. https://doi.org/10.1007/s002239900512
Hayamizu, K., Oshima, I., & Nakano, M. (2020). Comprehensive Safety Assessment of l-Lysine Supplementation from Clinical Studies: A Systematic Review. The Journal of Nutrition, 150(Supplement_1), 2561S-2569S. https://doi.org/10.1093/jn/nxaa218
Kalogeropoulou, D., LaFave, L., Schweim, K., Gannon, M. C., & Nuttall, F. Q. (2009). Lysine ingestion markedly attenuates the glucose response to ingested glucose without a change in insulin response. The American Journal of Clinical Nutrition, 90(2), 314–320. https://doi.org/10.3945/ajcn.2008.27381
Liao, S. F., Wang, T., & Regmi, N. (2015). Lysine nutrition in swine and the related monogastric animals: Muscle protein biosynthesis and beyond. SpringerPlus, 4(1), 147. https://doi.org/10.1186/s40064-015-0927-5
Lin, L.-Y., Bhate, K., Forbes, H., Smeeth, L., Warren-Gash, C., & Langan, S. M. (2021). Vitamin D Deficiency or Supplementation and the Risk of Human Herpesvirus Infections or Reactivation: A Systematic Review and Meta-analysis. Open Forum Infectious Diseases, 8(1), ofaa570. https://doi.org/10.1093/ofid/ofaa570
Lin, P.-H., Jian, H.-J., Li, Y.-J., Huang, Y.-F., Anand, A., Huang, C.-C., Lin, H.-J., & Lai, J.-Y. (2022). Alleviation of dry eye syndrome with one dose of antioxidant, anti-inflammatory, and mucoadhesive lysine-carbonized nanogels. Acta Biomaterialia, 141, 140–150. https://doi.org/10.1016/j.actbio.2022.01.044
Lo, J. C., Chertow, G. M., Rennke, H., & Seifter, J. L. (1996). Fanconi’s syndrome and tubulointerstitial nephritis in association with L-lysine ingestion. American Journal of Kidney Diseases, 28(4), 614–617. https://doi.org/10.1016/S0272-6386(96)90476-X
Lopez, M. J., & Mohiuddin, S. S. (2023). Biochemistry, Essential Amino Acids. W StatPearls. StatPearls Publishing. http://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK557845/
Mailoo, V. J., & Rampes, S. (2017). Lysine for Herpes Simplex Prophylaxis: A Review of the Evidence. Integrative Medicine: A Clinician’s Journal, 16(3), 42–46.
Matthews, D. E. (2020). Review of Lysine Metabolism with a Focus on Humans. The Journal of Nutrition, 150, 2548S-2555S. https://doi.org/10.1093/jn/nxaa224
P, S., & G, C. (2017). A RANDOMIZED, OPEN LABEL, COMPARATIVE STUDY OF LYSINE CREAM WITH STANDARD TREATMENT IN PATIENTS WITH SECOND DEGREE SUPERFICIAL BURNS. Asian Journal of Pharmaceutical and Clinical Research, 219–221. https://doi.org/10.22159/ajpcr.2017.v10i5.16431
Pedrazini, M. C., da Silva, M. H., & Groppo, F. C. (2022). L-lysine: Its antagonism with L-arginine in controlling viral infection. Narrative literature review. British Journal of Clinical Pharmacology, 88(11), 4708–4723. https://doi.org/10.1111/bcp.15444
Pougovkina, O., te Brinke, H., Wanders, R. J. A., Houten, S. M., & de Boer, V. C. J. (2014). Aberrant protein acylation is a common observation in inborn errors of acyl-CoA metabolism. Journal of Inherited Metabolic Disease, 37(5), 709–714. https://doi.org/10.1007/s10545-014-9684-9
PubChem. (b.d.). Lysine. Pobrano 25 kwiecień 2023, z https://pubchem.ncbi.nlm.nih.gov/compound/5962
Rutherfurd, S. M., Bains, K., & Moughan, P. J. (2012). Available lysine and digestible amino acid contents of proteinaceous foods of India. British Journal of Nutrition, 108(S2), S59–S68. https://doi.org/10.1017/S0007114512002280
Rutherfurd, S. M., & Moughan, P. J. (2005). Digestible Reactive Lysine in Selected Milk-Based Products. Journal of Dairy Science, 88(1), 40–48. https://doi.org/10.3168/jds.S0022-0302(05)72660-6
Schencking, M., Vollbracht, C., Weiss, G., Lebert, J., Biller, A., Goyvaerts, B., & Kraft, K. (2012). Intravenous Vitamin C in the treatment of shingles: Results of a multicenter prospective cohort study. Medical Science Monitor, 18(4), CR215–CR224. https://doi.org/10.12659/MSM.882621
Singh, M., Rao, D., Pande, S., Battu, S., Rajeswar Dutt, K., & Ramesh, M. (2011). Medicinal Uses of L-Lysine: Past and Future. International Journal of Research in Pharmaceutical Sciences, 2.
Smriga, M., Ando, T., Akutsu, M., Furukawa, Y., Miwa, K., & Morinaga, Y. (2007). Oral treatment with L-lysine and L-arginine reduces anxiety and basal cortisol levels in healthy humans. Biomedical Research (Tokyo, Japan), 28(2), 85–90. https://doi.org/10.2220/biomedres.28.85
Smriga, M., Ghosh, S., Mouneimne, Y., Pellett, P. L., & Scrimshaw, N. S. (2004). Lysine fortification reduces anxiety and lessens stress in family members in economically weak communities in Northwest Syria. Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America, 101(22), 8285–8288. https://doi.org/10.1073/pnas.0402550101
Smriga, M., Kameishi, M., Uneyama, H., & Torii, K. (2002). Dietary L-Lysine Deficiency Increases Stress-Induced Anxiety and Fecal Excretion in Rats. The Journal of Nutrition, 132(12), 3744–3746. https://doi.org/10.1093/jn/132.12.3744
Spallotta, F., Cencioni, C., Straino, S., Sbardella, G., Castellano, S., Capogrossi, M. C., Martelli, F., & Gaetano, C. (2013). Enhancement of lysine acetylation accelerates wound repair. Communicative & Integrative Biology, 6(5), e25466. https://doi.org/10.4161/cib.25466
Sulochana, K. N., Punitham, R., & Ramakrishnan, S. (1998). Beneficial Effect of Lysine and Amino Acids on Cataractogenesis in Experimental Diabetes through Possible Antiglycation of Lens Proteins. Experimental Eye Research, 67(5), 597–601. https://doi.org/10.1006/exer.1998.0547
Terajima, M., Taga, Y., Chen, Y., Cabral, W. A., Hou-Fu, G., Srisawasdi, S., Nagasawa, M., Sumida, N., Hattori, S., Kurie, J. M., Marini, J. C., & Yamauchi, M. (2016). Cyclophilin-B Modulates Collagen Cross-linking by Differentially Affecting Lysine Hydroxylation in the Helical and Telopeptidyl Domains of Tendon Type I Collagen *. Journal of Biological Chemistry, 291(18), 9501–9512. https://doi.org/10.1074/jbc.M115.699470
Tipton, K. D. (2015). Nutritional Support for Exercise-Induced Injuries. Sports Medicine (Auckland, N.z.), 45, 93–104. https://doi.org/10.1007/s40279-015-0398-4
Tomé, D., & Bos, C. (2007). Lysine Requirement through the Human Life Cycle. The Journal of Nutrition, 137(6), 1642S-1645S. https://doi.org/10.1093/jn/137.6.1642S
Ukmar-Godec, T., Hutten, S., Grieshop, M. P., Rezaei-Ghaleh, N., Cima-Omori, M.-S., Biernat, J., Mandelkow, E., Söding, J., Dormann, D., & Zweckstetter, M. (2019). Lysine/RNA-interactions drive and regulate biomolecular condensation. Nature Communications, 10(1), Article 1. https://doi.org/10.1038/s41467-019-10792-y
Vuvor, F., Mohammed, H., Ndanu, T., & Harrison, O. (2017). Effect of lysine supplementation on hypertensive men and women in selected peri-urban community in Ghana. BMC Nutrition, 3(1), 67. https://doi.org/10.1186/s40795-017-0187-6
Wang, W., Xu, Y., Chi, S., Yang, P., Mai, K., & Song, F. (2020). Dietary Lysine Regulates Body Growth Performance via the Nutrient-Sensing Signaling Pathways in Largemouth Bass (Micropterus salmoides). Frontiers in Marine Science, 7. https://www.frontiersin.org/articles/10.3389/fmars.2020.595682
Wu, M., Cronin, K., & Crane, J. S. (2023). Biochemistry, Collagen Synthesis. W StatPearls. StatPearls Publishing. http://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK507709/
Yamauchi, M., & Sricholpech, M. (2012). Lysine post-translational modifications of collagen. Essays in Biochemistry, 52, 113–133. https://doi.org/10.1042/bse0520113
Yamauchi, M., Terajima, M., & Shiiba, M. (2019). Lysine Hydroxylation and Cross-Linking of Collagen. Methods in Molecular Biology (Clifton, N.J.), 1934, 309–324. https://doi.org/10.1007/978-1-4939-9055-9_19
Jelonek, L. (2023). Kolagen. Wszystko, co musisz wiedzieć (B. Turczyński, Red.; 1. wyd.). Natu.Care. https://books.google.com/books?vid=9788396887801
Redakcja
Poznaj zespółIlona Krzak uzyskała stopień magistra farmacji na Uniwersytecie Medycznym we Wrocławiu. Odbywała praktykę w aptece szpitalnej i przemyśle farmaceutycznym. Aktualnie pracuje w zawodzie, a także prowadzi edukacyjną stronę internetową (http://apterskimokiem.pl/) oraz profil na Instagramie: @pani_z_apteki
lis 15
Sprawdź na co zwracać uwagę by wybrać kolagen najwyższej jakości i standardzie bezpieczeństwa.
lis 07
Kolagen kolagenowi nierówny. Poznaj różnice i korzyści z suplementacji kolagenu wołowego i rybiego.
mar 24
Wszystko, co chcesz wiedzieć o kolagenie COLLinstant.